Emotionele bagage en gedragspatronen: wat schuilt er achter ons gedrag?
Wat als er een reden is voor het feit dat je jezelf soms zo alleen voelt, of het gevoel hebt dat niemand je begrijpt? Wat maakt dat je het soms moeilijk vindt om je authentieke emoties te uiten en te begrijpen? Ben jij je ervan bewust wat de reden is van jouw eigen gedrag? Wat zorgt ervoor dat je doet wat je doet?
Als kind al heb je geleerd wat de norm is voor het uiten van je emoties, en hoe dit bijdraagt aan de relatie met anderen. Vaak leer je als kind om gehoor te geven aan de verwachtingen van anderen. Om te zorgen dat je niet opvalt in de maatschappij en er alles aan doet om erbij te horen. Mogelijk heb je vooral geleerd, dat je erbij wil horen, dat het is belangrijk dat je presteert, en dat je moet laten zien waar je voor staat en dat je sterk bent. Het tonen van je authentieke emoties was lange tijd taboe, waardoor je indirect veel van jezelf gevraagd hebt en geen gehoor hebt gegeven aan wat voor jou belangrijk is.
Voorbijgaan aan je authentieke emoties
Geen gehoor geven aan je authentieke emoties is een onzichtbare invloed uit je jeugd: je kunt het niet zien, en toch heeft het effect op je huidige gedrag. Het gaat om wat er niet gebeurde, wat er niet gezegd werd, wat er niet toegestaan werd, en wat je je dus mogelijk ook niet direct herinnert.
Wees niet bang, het is niet erg, en je hoeft je er zeker niet voor te schamen of schuldig te voelen. Ook je ouders (ouderlijke voorbeelden) treffen in deze geen schuld (tenzij zij je willens en wetens pijn hebben gedaan). Wat het laat zien is dat je vanuit je eigen waarden gehoor hebt gegeven aan wat jij denkt dat anderen van jou verwachten. Je hebt er (on)bewust voor gekozen om anderen een plezier te doen, het goed te doen voor de ander, om je eigen lat hoog te leggen, om sterk te zijn, of om je best te doen voor de ander.
Gedragspatronen
We worden allemaal geboren in een familie met (oude) gedragspatronen. Deze gedragspatronen zijn vaak onzichtbaar en hebben invloed op je als kind, en ook nu nog op je als volwassene. Er bestaat geen perfecte familie. Je bent wie je bent en we hebben allemaal ons eigen voorkeursgedrag.
Zelf groeide ik op in een volksbuurt, kom uit een stabiele familie met hardwerkende en zorgzame ouders, voelde me als oudste dochter verantwoordelijk, ging naar een normale school, had mijn eigen paard, en we gingen regelmatig als gezin en met familie op vakantie. Ik ben me steeds bewuster van de herinneringen uit mijn jeugd – sommige zijn goed, sommige slecht, andere gemiddeld.
De ‘rode lijn’ die steeds weer terugkomt is dat ik zelf altijd de noodzaak heb gevoeld om te laten zien dat ik ‘competent’ ben, dat ik ergens voor sta en er alles aan doe om te presteren. Ik heb altijd al een enorm verantwoordelijkheidsgevoel gehad, ben loyaal, betrouwbaar, toegewijd en in staat om zaken te organiseren en structureren. En ik heb er al jong voor gekozen om te laten zien dat ik sterk ben, en er op die manier voor te zorgen dat niets of niemand mij kwetst.
Gevoelens van leegte, boosheid, teleurstelling, verlies en angst
Al van jongs af aan was ik wijs voor mijn leeftijd. Ik voelde de noodzaak om alles goed te doen, en iedereen te helpen. En vanuit een aantal pijnlijke ervaringen, waarbij mijn vertrouwen in mensen een flinke deuk opgelopen heeft, ging ik me steeds meer terugtrekken van mensen. Ik nam (onbewust) afstand van mensen, om mezelf en mijn eigen emoties te beschermen. Om ervoor te zorgen dat ik me niet weer gekwetst of in de steek gelaten zou voelen. En dat terwijl ik juist graag samen met anderen vooruitga en me gesteund wil voelen.
Mezelf emotioneel volledig openstellen vond ik moeilijk. Ik kreeg een eerste relatie, en daarna volgenden er nog een paar, en iedere keer eindigden deze met verdriet. Verdriet omdat mijn vertrouwen opnieuw beschadigd werd. Door deze ervaringen werd het nog moeilijker om mezelf ‘kwetsbaar’ op te stellen.
Ik stortte me op het paardrijden. Ging vanuit school, dagelijks naar de stallen en verwerkte mijn emoties, verdriet en angst in het bijzijn van mijn paarden. Bij de paarden durfde ik mezelf te zijn, gewoon omdat zij trouw zijn, er onvoorwaardelijk voor me waren, me niet zouden laten vallen en vooral omdat zij mij niet (ver)oordeelden.
Inzicht in eigen gedrag
Ik heb al jong geleerd dat het belangrijk is om voor jezelf op te komen. Om ervoor te zorgen dat je laat zien waar je voor staat en dat je presteert. Dit jong aangeleerde gedrag heeft mij gevormd tot waar ik nu sta, het heeft mij veel gebracht en het heeft me ook veel gekost.
Vanuit dit jong aangeleerde gedrag ben ik geworden WAT ik ben, een sterke onafhankelijke vrouw die zakelijk behoorlijk succesvol is. Hierdoor ben ik alleen lange tijd wel een stukje van mezelf kwijtgeraakt, oftewel WIE ik ben.
Met als resultaat dat een aantal jaren geleden het zogeheten licht uitging. Ik was lichamelijk opgebrand, onwijs emotioneel en het lukte me niet meer om te PRESTEREN. Mijn ‘overlevingsgedrag’ had zijn tol geëist. Waardoor ik niet anders kon dan gehoor gaan geven aan mijn eigen behoeften.
In deze periode kwam ik in contact met Edith Doosje, mede-eigenaar bij Process Communication Nederland. En besloot om mijn eigen zelfinzicht te vergroten door me te laten bijscholen tot PCM Trainer en Coach. Een bijzondere ervaring, ontzettend confronterend en onwijs leerzaam. Door me bewust te worden van mijn eigen gedrag, mijn communicatie en motivatie voorkeuren, mijn kwaliteiten, valkuilen, drivers, stresspatronen ging er een wereld voor me open.
Na jarenlang als leidinggevende en sales professional mensen te hebben ‘gemanaged’ kreeg ik eindelijk waardevolle handvatten om mezelf te managen. Mijn persoonlijke motto is dan ook:
‘Verandering begint met vertrouwen; vertrouwen in jezelf,
in anderen en in samenwerken’
Onzichtbare emoties
Wat was de reden dat ik deed wat ik deed? Waarom bouwde ik die onzichtbare muur, en ging ik mezelf verdedigen? Wat maakte dat ik het gevoel had dat anderen mij niet begrepen? Waarom voelde ik me in de steek gelaten? Waardoor was ik niet langer in staat om op een positieve manier naar het leven te kijken? Ik was toch opgegroeid in een fijne omgeving met lieve ouders, ik had mijn vrienden en familie, mijn geweldige gezin, een heerlijk huis en was zakelijk ook nog eens succesvol.
Ik kwam erachter dat ik mezelf verloren was. Mijn eigen waarde, mijn eigen (zelf)vertrouwen, en de liefde voor mezelf. Volledig onzichtbare emoties, waardoor ik te veel van mezelf ben gaan verlangen en uiteindelijk mijn taks had bereikt. Ik gaf mezelf op geen enkel front meer de erkenning die ik nodig had om lekker te functioneren.
Een van de belangrijkste bronnen voor motivatie is gehoor geven aan je eigen behoeften. Onbewust kiezen we er vaak voor om onze emoties te maskeren. Op het moment dat ik verdrietig of bang ben, kies ik ervoor om te laten zien dat ik sterk ben. Door mezelf daadkrachtiger neer te zetten, te overrulen en verbaal en non-verbaal in de aanval te gaan. Vanuit mijn perceptie is falen geen optie. En als ik laat zien dat ik bang, onzeker en verdrietig ben dan laat ik zien dat ik kwetsbaar ben en dat voelde jarenlang als falen.
Wanneer je opgroeit in een omgeving waar je gevoelens ertoe doen en je aangemoedigd wordt deze te delen, dan is het waarschijnlijk dat je een gezonde relatie ontwikkelt met jezelf. Wanneer een gevoel dan in je opkomt, duw je het niet weg, negeer je het niet, luister je ernaar en doe je er iets mee, hoe onwelkom of pijnlijk deze ook is.
Ben je opgegroeid in een omgeving waar gevoelens niet gehoord werden, onderdrukt of over het hoofd gezien werden – of wanneer je het gevoel kreeg dat je je moest schamen of je schuldig moest voelen voor het hebben van gevoelens – dan is dit de primaire basis om niet langer gehoor te geven aan je authentieke emoties en deze te maskeren.
Vanuit het Process Communication Model ® maak je kennis met de acht verschillende psychologische behoeften die wij allemaal in een bepaalde mate en volgorde nodig hebben. Het vervullen van je eigen psychologische behoefte is als het opladen van je ‘batterij’. Je maakt kennis met de verschillende ‘maskeer’ emoties en krijgt daardoor inzage in je authentieke emoties. Je leert je eigen gedrag en dat van anderen herkennen.
Verschillende factoren
Misschien ben je voor je gevoel veel alleen geweest omdat je ouders veel werkten, of hadden je ouders bijvoorbeeld geen goede relatie met elkaar, of zijn ze gescheiden. Moesten je ouders voor een ziek kind of familielid zorgen waardoor zij minder tijd voor jou hadden? Ook is het mogelijk dat je emotionele bagage hebt omdat je ouders hun eigen emoties niet begrepen of niet wisten hoe zij hun emoties op een positieve manier konden uiten. Misschien groeide je op in een gezin dat heel autoritair was of juist niet streng genoeg. Wellicht hadden je ouders zo’n hekel aan conflict dat ze bij ruzie tussen de kinderen iedereen naar hun kamer stuurden zonder uit te zoeken hoe de ruzie was ontstaan. Misschien moest je zelf te snel opgroeien omdat je ouders er niet veel waren en je voor je jongere broertje en zusje moest zorgen. Al deze factoren vormen de basis voor onze emoties en hebben invloed op ons gedrag.
De volgende symptomen kunnen voor jou een signaal zijn dat je niet op een positieve manier gehoor geeft aan je eigen behoeften:
- Je vindt het moeilijk om je emoties (boosheid, verdriet, angst) te uiten.
- Je bekritiseert veel en gaat over controleren.
- Je voelt je regelmatig leeg (opgebrand).
- Je zorgt niet goed voor jezelf, eet te veel, gebruikt drugs of drinkt overmatig alcohol.
- Je verzorgt je omgeving niet meer.
- Je voelt steeds de noodzaak om jezelf te verdedigen.
- Je gaat manipuleren, en uit verbinding waardoor het niet lukt om emotionele ondersteuning te bieden.
- Je gaat beschuldigen en vindt het moeilijk om verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen gedrag en emoties.
- Je trekt jezelf (depressief) terug en het lukt je niet om de autonomie te herpakken.
Misschien voel je niet al deze dingen, wel is het belangrijk om voor jezelf na te gaan welke je ervaart en wat je ermee kunt doen.
Geef jezelf niet de schuld
Vanuit je jeugdervaringen voel je je wellicht in de war en verantwoordelijk dat jij niet gelukkiger was tijdens het opgroeien – je geeft jezelf de schuld voor het onzichtbare gemis. Niemand wil zijn ouders de schuld geven, vooral als je weet dat zij je alles hebben gegeven, en juist hierdoor is het moeilijk om authentieke emoties te erkennen. Mogelijk herken je je niet in de situaties die ik hierboven beschreef, toch is er een reden waardoor je je voelt zoals je je voelt – dit komt voort uit hetgeen je geleerd hebt rond het uiten van je emoties.
Als mens handelen we allemaal vanuit ons gevoel. We ervaren een situatie, de manier waarop deze bij ons binnenkomt bepaald hoe we erover denken en wat we vervolgens gaan doen. Wees niet bang om gehoor te geven aan jouw gevoelens of emoties. Door gehoor te geven aan wat voor jou belangrijk is blijf je dicht bij jezelf en ben je succesvol voor jezelf.
Focus op wat belangrijk is, versterk je communicatie en motivatie en ga voor méér plezier en resultaat
Wil jij jouw zelfinzicht vergroten en werken aan meer zelfvertrouwen? Neem dan gerust contact met mij op.
Monique Bruil
Eigenaar BSmart Communication / Ontwikkelingspartner / PCM Trainer en Coach / Auteur van het boek ‘In 10 stappen zelfbewuster samenwerken’.
